Vexillium-Siñal-Senyera-Bandera

La bandera (en latín vexillium o bandum) es un símbolo, cuyo significado se refiere a la identidad entre personas que conforman un grupo

O SIÑAL D´ARAGÓN

Catalans, balenzianos, balears y aragoneses tenemos alazetalmén un mesmo siñal autonomico encara que con chiquetas bariazions. As cuatro comunidaz s'identifican con o siñal cuatribarrato, u siga, cuatro franchas royas sobre fundo amariello. Belunas d'istas comunidaz han creyato leyendas sobre l'orichen anzestral de dito Siñal. Pero, cuála ye a berdá estorica d'iste simbolo tan aragonés?

Posible orichen: Sancho Remírez, segundo rai d'os aragoneses, fa un biache ta Roma, riende basallache a o Papa y íste lo nombra o suyo portastandarte. En ixa epoca as colors d'o papato yeran royo y dorato, as de más gran balura en a terminolochía eraldica. En Daroca s'alza una umbela basilical con as colors royo y amariello papals, y en Salamanca, se saca en prosezión ta l'Alcorpus unatra identica. Iste podreba estar l'orichen d'o siñal d'o rai d'os aragoneses, pero no podemos afirmar cosa que siga decumentata.

Orichen zierto: L'orichen zierto d'o siñal cuatribarrato se puede decumentar en o rainato d'Alifonso II d'Aragón "o Casto" (1162 - 1196), pos asinas amanixe en as monedas que él cudiba. Bi ha atra curiosidá en iste rainato y ye a siguién: Dica Alifonso II toz os rais s'apellidaban, rex Aragonensium (rai d'os aragoneses) y dimpués d'iste rai empezipian a nominar-sen, rex Aragonensis (rai d'Aragón).

O cambeo ye senificatibo, pos empezipia a reconoxer-se un territorio como propio. Puede afirmar-se - siguindo ista mesma lochica- que con o tiempo, o que yera simbolo presonal d'o rai pasa a estar siñal de dinnidá, o Siñal Reyal, y dimpués siñal nazional, ye dizir d'o territorio, pero sin tresbatir o primitibo senificato. En os armorials de toda Uropa, o siñal cuatribarrato ba asoziato t'a Casa Reyal d´Aragón. Resumindo, o siñal cuatribarrato escomenzó estando Siñal Presonal d'o rai, dimpués n'estió d'a Casa suya, ta rematar estando siñal Nazional d'os diferens territorios d´a Corona.

DIFUSIÓN D´O SIÑAL

En o sieglo XIII, Chaime I conquista Balenzia y Mallorgas; podeba aber integrato istos nuebos territorios en Aragón y en Cataluña, sin dembargo no lo fizo. O rai creyó dos nuebos territorios con ran de raino, alazetato en a dibisión d'a potestá reyal, ye dizir, que prozeden d'a Casa d'Aragón y emplegan as mesmas colors de dinnidá que a Casa Reyal d'Aragón.

O mesmo escaize con as conquistas d'o Mediterranio (interpresa d'a Corona) que, independienmén de quí las reyalize fesicamén, o simbolo que las identifica ye o Siñal Reyal d'a Casa d'Aragón, simbolo, que encara no ha adoutato Cataluña como beyeremos más ta debán. Con a unión monarquica d'as Casas d'Aragón y Castiella, amanixe un escudo en o que se reflexan os simbolos distintibos d'as dos Casas -o escudo d'os Rais Catolicos-pero en ista epoca no bi ha un siñal ni un escudo d'España encara. En o escudo d'os Rais Catolicos as barras representan a Casa d'Aragón. En Cataluña, a cruz de San Chorche ye o emblema d'a Generalitat, en Balenzia a ziudá sobre ondas de mar y en Mallorgas o castiello con o sin a palma.

CATALUÑA S´ENCORPORA EN 1701

Cataluña en as suyas estituzions nazionals que son y yeran, as Cortes y a Cheneralidá, utilizaba como simbolo a cruz de San Chorche, asinas costa en os libros de ditas estituzions, dica que en 1701 as Cortes Catalanas adoutan boluntariamén o siñal d'a Casa d'Aragón, sin garra imposizión. Encara o 12 de chulio de 1713 os "Diputats del General del Principat de Catalunya", suscriben un decumento con a cruz de San Chorche en o que istan a os lugars a mantener-sen fidels a l'archiduque Carlos. Por o tanto, podemos dizir que ye a partir d'o sieglo XVIII cuan as barras representan en o escudo d'España, tamién a Cataluña, como nazionalidá.

PERIGLO DE DESAPARIXIÓN

En o sieglo XIX con a plegada ta o trono d'España d'a Casa de Saboya se preduz un escaizimiento que autiba o nazionalismo aragonés. O rai don Amadeyo retira d'o escudo d'España as barras d'Aragón ta clabar-ie as d'a suya Casa Reyal de Saboya.

Solo que os aragoneses reaizionan; diz que bi abió dica contornillos, y ye Chuaquín Costa qui encapeza a quexa dizindo: "As barras son l'alma en o escudo d'España; o buedo que ellas dixan no s'imple con dengún escudo d'a Tierra, porque l'alma d'Aragón es inmensa... Ayere mos furtón as libertaz; güei mos furtan os remeros."

O Siñal d'España amanixe en o rainato de Caros III , en primer puesto, solo que ta distinguir a las suyas naus. En 1785 esliche como pabellón un siñal semellán a o que Alifonso V o Magnanimo, rai d'Aragón, eba portau ta Nápols.

Iste siñal ye adoutato dimpués por o exerzito en 1843 y se torna en o siñal nazional d´España.

O ESCUDO D´ARAGÓN

Muito menos conoxito -popularmén- que o siñal, no dentra en garra polemica. Amanixe por primer begada en a suya confegurazión autual en l'añada 1499, en a portalada d'una Coronica d'Aragón que escribe ta Fernando o Catolico o flaire Gauberto Fabricio de Bagad.

Se reconoxe ofizialmén l'añada 1612 por meyo de cudizions de monedas u en os escudos d'a Deputazión Cheneral d'Aragón.

En l'añada 1921 a Reyal Academia d'a Estoria española opina en a suya fabor y en l'añada 1978 s'encorpora de nuebas como simbolo ofizial d'Aragón a trabiés d'o Estatuto d'Autonomía Aragonesa.

O Chustizia d'Aragón emplega o escudo de Bagad de 1499, que en cuentas de corona ubierta, porta un anchel proteutor.
(Texto en Aragones de Purnas Semontano)