Nuestra tienda - A nuestra botiga

26 may 2011

Charraba como yayo.


Un diya, ya fa unos cuantos años, n´una clase en l´Instituto de l´Ainsa, un profesor nos carrañó por inos-ne a chugar en cuenta d´ir ta clases d´ aragonés. Y con cariño, nos dizió que de nusatros pendeba que l´aragonés no s´amortase. Ixo, paizeba no tener sentiu, en a soziedá de os 70 en Sobrarbe, en a que estudiar yera ta ser “más” que os nuestros pais y yayos, y esnabesar d´ astí o prenzipal ochetibo.
Tardé a replegar l´intrés d´ ixe profesor ta integranos, ta que sabesenos apreziar o nuestro, fendo surtir de ixas purnas una claridá interior ta aduya-nos a triar en a “jarzia”que nos aflama.
Encara remero ixe diya, o que yo salié ta a pizarra a escribir por primera bez: caixigo, buxo, ruxiar, farina, fongo, fumo... cuasi no podeba teneme y o corazón se m´en saliba de o pecho. Ixe ombre, o mayestro mas quiesto por toz, charraba como yayo, y yo no solo yera escribiendo, amás as palabras me resonaban por as orellas como mosica. Fendo de ixa clase, cualcosa no solo familiar, tamién intima. Una sensazión que m´acompaña siempre, como cuasi tot en a mía bida; azeto y dulze.
A emozión y a carraña, chuntas y cusi cuasi, parellas. Cuan he quiesto escribir en castellano, me saliba l´ aragonés, y cuan quereba charrar en aragonés m´aperzibiba de que no ye que siga chicota a fabla, ye que no la conozco cuasi. Que as trazas d´escribir, as de pensar y comunicase, son en castellano.
Leyeba l´atro diya o libro de Severino Pallaruelo “ O transgresor piadoso” y paizeba que una luz se me enzendeba en o tozuelo, deziba tot ixo que yo eba pensaú tantas bezes, de unas trazas graficas y plateras; que si bas a buscar ta l´alazena de o castellano trobas una ozena de palabras ta expresar o mismo, y te beis loco ta troba-ne dos, cuan quies escribir n´ aragonés.
Con ixo y con tot, dezir fumo, naballa, branquilera... ye atra cosa; como come-te os tomates que t´as feito criar, os güegos de as tuyas gallinas u calentate en o tuyo fogaril. Ye a calor de o familiar, o cutiano, cosirar l´ infanzia. A infanzia que nos “ habita”.Yo tamién me creigo que a mia aldea “ me habita a yo”.
En ixe espazio, n´ ixa calliza que nos trabiesa o corazón; a nuestra fabla ye como a luz de n relampado que deixa biyer un inte, con a suya resplandor, plenos de brillo, os trastes de o nuestro primer cuarto, y encara os que, pasando o tiempo, imos alzaú en a falsa. Y “ poquetas” y “chiquetas” palabras balen ta fenos beyer as mas grans cambras y fenos sentir os más grans sentimientos.
(Luisa Castillo) BESITA O SUYO BLOG

No hay comentarios:

Publicar un comentario

Se respetuoso con tus comentarios.
No se publicarán si el autor no está debidamente identificado.
Gracias